Metody pracy

Opis wybranych metod pracy z katalogu wykorzystywanych przez specjalistów pracujących na rzecz Stowarzyszenia:

Metoda W. Sherborne Ruchu Rozwijającego

Celem metody jest wspomaganie prawidłowego rozwoju dziecka i korekcja jego zaburzeń. Stąd ważne miejsce w metodzie zajmuje wielozmysłowa stymulacja psychomotoryczna i społeczna, oparta o ruch, jako czynnik wspomagania. Proponowany terapeutyczny system ćwiczeń wywodzi się z okresu wczesnego dzieciństwa z tzw. baraszkowania, które zawiera w sobie element bliskości fizycznej i emocjonalnej. Jest to zdaniem W. Sherborne naturalna potrzeba dziecka do zaspakajania tych potrzeb, poprzez kontakt z osobami dorosłymi. Powstałe podczas ćwiczeń doznania wypływające z własnego ciała i odczuwanie go w kontekście z elementami otoczenia, dają dziecku poczucie jego indywidualności. Cechą charakterystyczną metody jest rozwijanie przez ruch: świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego, świadomości przestrzeni i działania w niej oraz dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywania z nimi kontaktu.

W metodzie wyróżnia się cztery grupy ćwiczeń:

  • ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała,
  • ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie,
  • ćwiczenia ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerami grupy,
  • ćwiczenia twórcze.

Metoda W. Sherborne zalecana jest dzieciom o zaburzonym schemacie ciała. W proponowanych ćwiczeniach dochodzi do integracji własnego ciała i jego poznania (ważne tu jest wyczucie centralnej części ciała tj. brzucha i tułowia). Poczucie wzajemnej bliskości ćwiczących partnerów, ułatwia akceptację niedoskonałej cielesności dziecka. Ćwiczenia dają poczucie bezpieczeństwa oraz zaufania do siebie i do innych. Wykonywane w grupie, budują więzi grupowe i interpersonalne. Zajęcia metodą W. Sherborne stanowią element doskonałej zabawy. Mają właściwości relaksu. Dostarczają psychicznych i fizycznych doznań, które pobudzają świadomość ciała, kontrolę nad nim, podorując dobre samopoczucie.

Metoda P. Denisona Kinezjologia Edukacyjna

Jest to zespół prostych ćwiczeń ruchowych stosowanych w celu zwiększenia umiejętności wszelkiego rodzaju uczenia się całym mózgiem, umożliwiającym osobom niepełnosprawnym rozwinięcie ich potencjalnych możliwości zblokowanych w ciele. Ćwiczenia stymulują pracę obu półkul mózgu, wpływają na współpracę między płatami potylicznymi i czołowym mózgu odpowiedzialnymi odpowiednio za odbiór informacji i ich ekspresję oraz ćwiczenia te stabilizują emocje. Treść oddziaływań wychowawczo - dydaktycznych dostosowana jest do potrzeb i możliwości indywidualnych konkretnej osoby. Celem zajęć jest przezwyciężenie trudności i kompensowanie braków (rozłożenie czynności złożonej na najprostsze elementy, wielokrotne powtarzanie przyswojonych wiadomości i umiejętności, usprawnienie manualne i polisensoryczne).

Metoda Christophera Knilla

Programy aktywności - Świadomość Ciała, Kontakt i Komunikacja opracowane przez Mariannę Knill i Christophera Knilla, w których rozwija się z dzieckiem kontakt społeczny, ruch i zabawę pomagają dziecku poznawać:

  • własne ciało,
  • pobudzają dzieci do aktywności i działania,
  • aktywizują dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym,
  • porządkują zachowanie dzieci niedostosowanych społecznie.

Zaletą programów jest zabawowa forma muzyczno-ruchowa. Muzyka jako element stymulujący
i podwyższający uwagę w tych programach odgrywa dużą rolę. Dzięki słuchaniu specjalnego tonu sygnatury muzycznej na początku i na końcu zajęć dziecko uczy się rozpoznawać sytuację, a to przygotowuje je do określonej aktywności. Podstawą jest to, że dziecku jest dane inne niż do tej pory zaplanowane i systematyczne, doświadczenie ruchów takich jak:

naciskanie i kulanie przedmiotów, obracanie ich, pocieranie ich, przekładanie różnych rzeczy z ręki do ręki itp. Dziecko musi być świadome wykorzystywania swoich rąk, nóg, ust, ramion, stóp i całego swojego ciała podczas używania ich w tak prostych czynnościach jak jedzenie i ubieranie oraz podczas zabaw i w komunikacji z innymi.

Dziecku pomaga to, że terapeuta używa głosu, śpiewa lub mówi wyraźnie i melodyjnie, akompaniuje każdej aktywności. Każdy ruch dziecka jest wspierany przez specjalny
akompaniament muzyczny.

Metoda Felicji Affolter

Metoda prezentowana przez Felicję Affolter opiera się na działaniu, którego celem jest rozwiązywanie podstawowych codziennych zadań. Odbywa się to przez badanie wzajemnych relacji - ja a otoczenie, na bazie doznań czuciowo-dotykowych. Aktywności te zmierzają w kierunku celowego poznania własnego działania. Narzędziem badania rzeczywistości jest dłoń, która jest nośnikiem sygnału – komunikatu, między światem otaczającym nas a naszym umysłem. Ze strony terapeuty polega ona na czynnym wspomaganiu fizycznym osoby niepełnosprawnej. Odbywa się to przez kładzenie rąk przez terapeutę na grzbietowej stronie dłoni pacjenta i lekkie ukierunkowanie ich na wykonanie czynności, co pozwala podopiecznemu czuć się sprawcą. Dotykanie otoczenia to badanie siebie i środowiska. Aktywność działania nie jest możliwa bez ruchu. Ruch prowadzi do poznania schematu własnego ciała, kształtuje związek osoby z otoczeniem, wykształca interakcje z drugim człowiekiem, doprowadza do współdziałania, wytwarza potrzebę tworzenia. Odczucie ruchu jest możliwe dzięki zmysłom sensorycznym, najważniejszą rolę odgrywa odczucie dotyku. Dla uczenia się ważne jest otoczenie wzbogacone sensorycznie. Stanowią je codzienne czynności. Osoba dotykając otoczenia uczestniczy w doświadczaniu, odnosi je do wcześniejszych doznań. Terapeuta organizując otoczenie musi wiedzieć jakie tworzywa dobrać stosownie do upodobań i możliwości pacjenta, kiedy trzeba zrobić przerwę na relaks, jak rozpoznać bezsłowne znaki przyzwolenia na kierowanie dłonią lub oporu przeciw temu. Terapia przez dotyk przełamuje nawyki i lęki dziecka. Im więcej doświadczeń czuciowych, tym sprawniej dzieci wykonują różne czynności.

Muzykoterapia

Muzykoterapia to dziedzina posługująca się muzyką lub jej elementami w celu przywracania zdrowia czy poprawy funkcjonowania osób z różnorodnymi problemami natury emocjonalnej, fizycznej lub umysłowej. Polega na wykorzystywaniu wpływu muzyki na psychofizyczny rozwój dziecka oraz łączeniu dobieranych bodźców dźwiękowych z aktywnością ruchową. Tradycje stosowania muzyki w terapii sięgają już czasów plemiennych, kiedy szaman w czasie rytuałów leczniczych stosował śpiew, grę na instrumentach i taniec. Jest to metoda, przy pomocy której można stworzyć sytuacje dostarczające sposobności do zaspokojenia potrzeb psychicznych i fizycznych dzieci. Uwrażliwia na odbiór bodźców z otoczenia, wpływa na rozwój świadomości swojego ciała, koncentrację uwagi, pamięć, wyobraźnię. W trakcie zajęć muzykoterapeutycznych dzieci mają możliwość przeżycia i doświadczania czterech podstawowych sytuacji terapeutycznych:

  • odreagowania (uwalnianie napięć, emocji),
  • rytmizacji (uważne słuchanie, wyrabianie poczucia rytmu),
  • relaksacji ( odprężenie, wyciszenie, ukojenie),
  • aktywizacji (poczucie sprawstwa; „działam, jestem twórcą", ożywienie).

Metoda Pedagogiki Zabawy

Pedagogika zabawy angażuje emocjonalnie wszystkich uczestników, pobudza do twórczego działania, do aktywności, przeżyć, interakcji w grupie posługując się różnymi środkami - słowo, gest, ruch, taniec, malowanie, pobudza, dotyk, dźwięk. Inspiruje do maksymalnego wykorzystania swoich możliwości, jednocześnie jest źródłem radości i satysfakcji.

Dzieci przeżywając różne sytuacje nabywają własne doświadczenia, a dodatkowo poznają lepiej siebie. Metoda ta aktywizuje dzieci, wyzwala emocje, wyobraźnię. To w zabawie dzieci odnajdują radość, poczucie więzi, to ona wyzwala w nich aktywność, twórczość, pozwala wyrazić siebie, ułatwia uczenie się. Aktywizujące zabawy mają tę szczególną zaletę, że zawsze pozostają zachętą, wzmocnieniem motywacji, pobudzeniem zainteresowania, a nie stają się nakazem.

Dogoterapia

Zajęcia z udziałem psa mają na celu rozwijanie sfery umysłowej dziecka, wpływając na koncentrację uwagi, rozwój mowy
i funkcji poznawczych, pobudzanie zmysłu wzroku, słuchu, dotyku i węchu. Osoby biorące udział w zajęciach uczą się określania związków przyczynowo-skutkowych, rozpoznawania kolorów i kształtów, różnic i podobieństw.
Dzięki nawiązaniu i pogłębieniu kontaktu z psem osoba niepełnosprawna czuje się pewniej we własnym środowisku, łatwiej nawiązuje kontakty społeczne, poprawia komunikację, zdobywa nowych przyjaciół. Różnego rodzaju zabawy wpływają na aktywność fizyczną podopiecznych. Podczas zajęć wykonuje się wiele rodzajów ćwiczeń i zabaw, które mają służyć podstawowemu celowi dogoterapii, wszechstronnemu rozwojowi podopiecznego. Dogoterapia oddziałuje na sferę emocjonalną przez przełamanie bariery niepewności przed kontaktem z psem, akceptowanie obecności psa w bliskim otoczeniu, eliminowanie agresji i autoagresji u dziecka, kształtowanie pozytywnych emocji dziecka, rozwój empatii i poprawę samooceny.
Poranny Krąg czyli stymulacja polisensoryczna wg pór roku. Celem tej metody jest budzenie poczucia bezpieczeństwa, rytualizację, stymulację polisensoryczną, komunikację. Poranny krąg to zajęcia oparte na stymulacji polisensorycznej (wielozmysłowej) obejmującej zmysły: wzrok, słuch, smak, węch, dotyk. Wszystkie elementy są znane i przewidywalne dla uczestnika zajęć, które oparte są na stymulacji wg pór roku co oznacza, iż każdej porze roku przypisane są inne bodźce wzrokowe, słuchowe, węchowe, smakowe, dotykowe. Wzajemne spotkanie, jest momentem budowania zaufania, dostarczania różnorodnych bodźców odbieranych przez zmysły, przybliżenia otaczającego świata przyrody. Uczestnicy nawiązują ze sobą kontakt wzrokowy, dotykowy, kształtują umiejętność współdziałania w grupie. Mają możliwość budowania wzajemnego zaufania i poczucia bezpieczeństwa. Podczas zajęć komunikowanie się wykracza poza sferę werbalną, obejmując język gestów, symboli np. kołysanie, uśmiech, dotyk. Daje to możliwość wzajemnego zrozumienia, pełnego odbioru dostarczanych bodźców. Zajęcia prowadzone tą metodą dają uczestnikom wiele radości i zadowolenia z bycia zauważonym, zaakceptowanym i aktywnym w poznawaniu otaczającego nas świata. Zajęcia składają się z kilku następujących po sobie zawsze w tej samej kolejności etapów, co wpływa na strukturyzację otoczenia, przestrzeni i czasu. Spotkania Porannego Kręgu stymulują rozwój procesów poznawczych, sprzyjają nabywaniu przez dziecko doświadczeń społecznych. Powitanie piosenką połączoną z wymawianiem imienia dziecka daje dziecku poczucie odrębności i autonomii. Dzieci uczestnicząc w zajęciach stają się zarówno twórcami jak zwycięzcami odnoszącymi sukcesy na miarę swoich możliwości.